Het college presenteerde donderdag met enige trots een meerjarig sluitende gemeentebegroting. Na jaren van tobben met tekorten op de begroting is dit inderdaad een verrassend resultaat. Dat dit gunstige perspectief op wankele gronden steunt, gaven de coalitiepartijen zelf al aan. Er zijn vele onzekerheden, zoals de omvang van de gelden die IJsselstein van Den Haag gaat krijgen voor grote ondernemingen als de energietransitie en de invoering van de omgevingsvisie.
Een andere wankele grond onder de begroting zijn de kosten voor jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning. De begroting gaat uit van een bepaalde kostenbesparing op deze gebieden, een ‘taakstelling’. Het besparen van kosten bij jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning is echter een behoorlijk onzekere aangelegenheid. De gemeente mag inwoners namelijk geen hulp weigeren op deze gebieden. Zo is er over 2021 een forse begrotingsoverschrijding te zien op jeugdhulp en ondersteuning.
Het probleem van een onrealistische taakstelling voor hulp en zorg is niet alleen dat die niet haalbaar is en de begroting dus wankel. GroenLinks ziet een ernstiger gevolg, namelijk dat die taakstelling ambtenaren en zorgorganisaties kan aanzetten tot aanpassingen in de dienstverlening die niet in het voordeel zijn de cliënt. Wij betoogden daarom in de raadsvergadering dat het streven naar kostenbesparing in het sociaal domein er niet toe mag leiden dat inwoners verstoken blijven van de zorg die ze nodig hebben.
Korting op gesubsidieerde instellingen
Over de taakstelling voor het sociaal domein, en vooral voor de jeugdzorg, hebben we ons in 2019 al waarschuwend uitgelaten, toen de raad hiertoe heeft besloten. Nieuw is de efficiencykorting op gesubsidieerde instellingen, waarover afgelopen zomer is besloten. De korting houdt in dat de subsidie voor 2022 niet geïndexeerd wordt. Dit was al een tegenvaller voor onder andere de bibliotheek, Pulse en Museum IJsselstein. Maar met de sterk stijgende prijzen gaan de instellingen de korting nog sterker voelen. GroenLinks stelde daarom in de raad de vraag of er plannen waren om instellingen te compenseren voor de onverwacht toegenomen inflatie. Die waren er niet, aldus de wethouder.
Wij vinden dit beleid niet consequent, want de kostenbesparing in de jeugdhulp en maatschappelijke hulp moet voor een belangrijk deel gerealiseerd worden door mantelzorgers en vrijwilligers. Het is dus belangrijk dat deze goed begeleid en ondersteund worden. De taken liggen nu bij Pulse, een van de instellingen die komend jaar gekort worden.
Al met al zagen wij bij elkaar te veel zwakke punten in de begroting. Zo is er ook nog het feit dat het strikte financieel beleid het weggeven omvat van enkele tonnen aan gratis parkeren in de parkeergarages, naast een aankomende bezuiniging op Buitenwijs, een waardevol initiatief dat de gemeente slechts dertigduizend euro per jaar kost. Toen de VVD in de raad een oproep aan de wethouder om het strikte financieel beleid voort te zetten, combineerde met de waarschuwing dat er in de toekomst nog meer hulp en zorg verleend moest worden door mantelzorgers en vrijwilligers, was voor ons de maat vol. Wij stemden tegen de begroting.
De Omgevingsvisie
Financiële keuzes kwamen ook aan de orde bij de bespreking van de Omgevingsvisie. In dit document viel ons op dat het versterken van natuurwaarden en biodiversiteit meestal als een moetje wordt beschreven. Je kan dit neutraal opvatten: deze doelen zijn inderdaad ‘verplicht’, want vastgelegd in onder andere het beleidskader van de Natuurkaart. Wij zagen het ook in het licht van de boekhoudregels: taken die de gemeente geen directe inkomsten opleveren, worden geboekt als louter kosten.
Zo blijven de baten van een groene, gezonde leefomgeving voor de gezondheid van inwoners buiten beeld in een instrument dat bepalend is voor het beleid: de gemeentebegroting. Dit geldt ook voor andere maatregelen, zoals die voor klimaatadaptie. Natuurlijk is het niet aan de gemeente om afstand te nemen van dit kortetermijnperspectief in de begroting en van de schotten tussen onder andere ruimte en zorg. Maar gezien het belang van de Omgevingsvisie vonden wij het passend om een keer op deze zwakte te wijzen.
Wij deden ook twee concrete voorstellen voor wijzigingen in de Omgevingsvisie. Een voorstel beoogde een aantal doelen concreter te verwoorden, het andere stelde voor een zin toevoegen over de mobiliteit van inwoners die beperkt mobiel zijn. Daarnaast deden we een oproep aan het college om bewoners meer te betrekken bij evenementen en horecavergunningen. In de Omgevingsvisie is namelijk sprake van een gewenste groei van het aantal evenementen en horecazaken.
Ons voorstel over inwoners die beperkt mobiel zijn, werd aangenomen. Een concreter verwoording van doelen – bijvoorbeeld zeggen dat je ‘iets gaat realiseren’, in plaats van je ‘gaat proberen iets te realiseren’ – werd door de wethouder en een aantal partijen niet nodig gevonden. De wethouder legde uit dat veel doelen bewust niet al te concreet waren verwoord, omdat we ons anders te zeer zouden vastleggen op een invulling. GroenLinks vindt echter een visie die bewust geen stellige ambities noemt, om alle mogelijkheden maar open te houden, eigenlijk die naam niet waard.
Wat tot slot de oproep betreft om bewoners meer te betrekken bij ontwikkelingen in de binnenstad, hierop antwoordde de wethouder en meerdere partijen dat dit niet nodig was. Het college zou genoeg contact hebben met inwoners, en dan waren er nog de formele participatiemogelijkheden. GroenLinks hoort andere geluiden van bewoners van de binnenstad en de buurten rond het Podium. Wordt vervolgd.